Nowa Ruda – małe, kiedyś górnicze miasto, pełne nieodkrytych tajemnic, leżące u podnóża Gór Sowich – w powiecie kłodzkim. Otoczone zewsząd malarskimi plenerami jest idealnym miejscem dla artystów szukających inspiracji. To zakątek, w którym można odpocząć od pędzącego świata, zjednoczyć się z naturą i poczuć jej zapach. Można też w nieskończoność zachwycać się kolorami stale zmieniającej się przyrody.
To tutaj, w magicznej i niezwykłej „krainie na końcu świata” zakochała się noblistka Olga Tokarczuk. Odnalazła swoje miejsce, ciche, inspirujące do tworzenia, małą wieś o nazwie: Krajanów – położoną w północnej części Wzgórz Włodzickich, w paśmie górskim złożonym z kilkunastu widokowych wzniesień.
„Mam wrażenie, że jestem uprzywilejowana mieszkając w Krajanowie”- tak o tym miejscu mówi sama pisarka. Wdzięczna i zachwycona naturą pragnie się nią dzielić i pokazać, jak mówi: przyjaciołom i wielbicielom literatury „Zakątek Pana Boga”.
Te piękne myśli powoli stawały się czynem. Pierwszym krokiem było założenie przez Olgę Tokarczuk Stowarzyszenia Kulturalnego „Góry Babel”, które umożliwiło, w 2015 roku, zorganizowanie pierwszej edycji letniego „Festiwalu Góry Literatury”. Wraz z Karolem Maliszewskim, wieloletnim przyjacielem, pisarzem, krytykiem literackim, zostali gospodarzami tego wydarzenia. Miało tu miejsce pierwsze spotkanie z Joanną Bator, do którego doszło w Muzeum Ziemi Sowiogórskiej w Ludwikowicach Kłodzkich.
Goście uczestniczący w tym wydarzeniu zostali zaproszeni również do Dworu Górnego, wybudowanego w 1598 roku w mieście Nowa Ruda. Obiekt położony jest w otoczeniu urokliwego parku. Jednakże największą atrakcją dla artystów były rozmowy prowadzone na ganku domu pisarki w Krajanowie.
Festiwal, choć skromny, szybko znalazł uznanie miłośników literatury i poparcie władz samorządowych, które wraz z prywatnymi sponsorami, wciąż chętnie wspierają następne edycje festiwalu.
Osadzony w przyrodzie, ukazujący ogromny wachlarz atrakcji turystycznych, noworudzki „Festiwal Góry Literatury”, corocznie przyciąga rzesze turystów, fanów literatury, muzyki, sztuki, filmu i tańca. Bogaty program artystyczny, warsztaty literackie, spotkania autorskie zawsze są organizowane w wyjątkowych, historycznych miejscach Dolnego Śląska. Wśród nich znalazły się: XVI wieczny Zamek Sarny w Ścinawce Górnej, Zamek Książ i Stara Kopalnia w Wałbrzychu. Dopełnieniem dziejących się wydarzeń są niewątpliwie krajobrazy, przyroda, tajemniczość i magia Gór Sowich.
Co roku na naszych terenach powstają nowe trasy turystyczne: ”Droga chlebowa” czy „Śladami Teresy Chmury”, których początkiem było otwarcie ścieżki literackiej pod nazwą „Literackie wędrówki z domu dziennego do domu nocnego”. Szlak wzbogacono o fragmenty utworów lokalnych artystów. I tak na pierwszej tablicy otwierającej ścieżkę widnieje cytat z wiersza Karola Maliszewskiego: „Z każdym tropem ruszać w góry olśnień – z plecakiem wiersza”. Na kolejnej zaś czytamy słowa Olgi Tokarczuk, które są zachętą do tego, by na chwilę przystanąć, pomyśleć: „W podróżach trzeba zajmować się sobą, żeby dać sobie radę, patrzeć na siebie i na to, jak pasuje się do świata. Jest się skupionym na sobie, myśli się o
sobie, sobą się opiekuje. W podróżach zawsze w końcu natyka się na siebie, jakby się samemu było celem”.
Nowością festiwalu był przejazd szynobusem z Nowej Rudy do Wałbrzycha – „Pociąg do literatury”, w którym fragmenty swoich utworów czytali: Wojciech Chmielarz, Łukasz Orbitowski i Olga Tokarczuk.
Wrocławski Dom Literatury zorganizował Finał Ogólnopolskiego Konkursu im. Tymoteusza Karpowicza na recenzję literacką. Przeprowadzono grę miejską – „Książkowe Zakamarki”, w której uczestnicy szukali ponad 10 książek ukrytych na terenie miasta Nowa Ruda.
Liczne wernisaże, warsztaty filmowe, wegetariańskie warsztaty kulinarne z Martą Dymek to także festiwalowe atrakcje, do których trzeba też zaliczyć poruszane tematy dotyczące ekologii, praw człowieka i stosunków międzynarodowych. Na to wydarzenie śmiało możemy zabrać też swojego czworonożnego przyjaciela, któremu poświęcone są osobne warsztaty dla dzieci w trucku, a to wszystko dzięki fundacji Ewy Naworol. Szkolenia pt.: „My nie gryziemy” to skarbnica wiedzy z zakresu psiej diety, wychowania, profilaktyki pogryzień czy sposobów zachowania w momencie, gdy pies atakuje.
W roku 2020, pomimo pandemii, festiwal nie zwolnił. Gościliśmy swoich fanów głównie w plenerze. Liczba uczestników została bardzo ograniczona, a wszystko co miało miejsce było transmitowane na żywo w internecie. Śmiało można powiedzieć, że organizując festiwal w czasie tak trudnym, wzorowo poradziliśmy sobie z zachowaniem dystansu społecznego i reżimu sanitarnego.
Podczas festiwalu odbyło się też oficjalne otwarcie kawiarni „Dobra Nowina”, której współwłaścicielkami są: Olga Tokarczuk i dyrektorka Festiwalu Beata Kłossowska – Tyszka. W kawiarni, oprócz kawy czy herbaty, możemy delektować się regionalnymi ciastami i wegetariańskim menu. Można także nabyć książkę Olgi Tokarczuk z jej autografem. W „Dobrej Nowinie”, po złagodzeniu obostrzeń pandemicznych, planowane jest prowadzenie całorocznej działalności „Festiwalu Góry Literatury”. Będziemy organizować spotkania
zarówno literackie, jak i mini koncerty.
Jesienią – 2020 roku, w ramach Tygodnia Noblowskiego, zorganizowanego z okazji rocznicy przyznania Nagrody Nobla Oldze Tokarczuk, w plenerowej atmosferze „Pod Wiatami” we Włodowicach, doszło do kolejnego niezwykłego wydarzenia zatytułowanego: ”One mają głos”. Mieliśmy zaszczyt wysłuchać wykładu: prof. Magdaleny Środy i gościć takich artystów jak Katarzyna Nosowska, Renata Przemyk, Natalia Grosiak, Katarzyna Groniec, Barbara Wrońska, a także Jagi Hupało. Ideą spotkania było zwrócenie uwagi na uniwersalne wartości budujące społeczeństwo. Rozmawialiśmy o pokoju, demokracji, miłości
tolerancji. O tym wszystkim co prowadzi do porozumienia, wspólnego dialogu, a co neguje
agresywne zachowania, konflikty, podziały społeczeństwa. „ONA to głos kobiet w powyższej
sprawie, kobiet, bo to one, niezaślepione testosteronem, potrafią być o wiele bardziej
dalekowzroczne, dzięki czemu skore do dialogu i nastawione na szukanie rozwiązania.” Na
zakończenie odbył się znakomity koncert naszych wspaniałych artystek piosenkarek, dla
którego tłem muzycznym był Organek. http://www.tvklodzka.pl/one-maja-glos/
„Festiwal Góry Literatury” urósł do rangi międzynarodowego festiwalu literackiego, a dzięki obecności wielu zagranicznych osobowości, stał się rozpoznawany na całym świecie. Jako organizatorzy bardzo cieszymy się, że po sześciu latach istnienia Festiwalu, zasłużył on na miano „dumy całego regionu”. Wierzymy, że otwierają się teraz nowe perspektywy dla rozwoju miasta i całego regionu. Wyjątkowość wydarzenia, jakim jest Festiwal, zapewnia promocję, jednocześnie wskazując możliwe kierunki rozwoju. Poszerzyły się horyzonty wewnętrznego i zewnętrznego postrzegania miasta. Wzbogaca to nas o nowe doświadczenia, dając także mieszkańcom, dotąd nieznane narzędzia do rozwoju, tworzenia i samorealizacji.
Festiwalu Góry Literatury, organizowany jest od 2021 roku przez Fundację Olgi Tokarczuk: https://fundacjaolgitokarczuk.org/festiwal-gory-literatury/